حوض فیروزه
رمان کلکسیون پهلوی در سال 1394 توسط انتشارات سوره مهر با شمارگان 2500 نسخه روانه بازار کتاب شده و موضوع اصلی آن داستان فارسی با محوریت قیام 19 دی مردم قم است. گفتنی است این کتاب ویژه گروه سنی نوجوان است. خاطر نشان می شود منتقد این اثر سمیه عالمی نویسنده و پژوهشگر و مولف کتاب های "خرمای شیرین" , "مسافر جمعه" و مجموعه داستان خانواده آفتابی" است. به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان قم، نشست نقد و بررسی کتاب «کلکسیون پهلوی» با حضور حجت الاسلام والمسلمین امیرعطاءاله جباری مدیرکل کتابخانه های عمومی، نویسندگان و اهالی قلم به مناسبت دهه بصیرت و قیام 19 دی در تالار غدیر اداره کل برگزار شد. منتقد: شخصیت اصلی داستان سمیه عالمی منتقد اثر اظهار داشت: نوجوان داستان به نام حسن فقیه که شخصیت اصلی داستان است تلاش می کند تا به سمت آگاهی و رشد و کمال فکری برسد و این مورد یکی از نقاط قوت داستان است؛ وی سپس به شروع داستان اشاره کرد و گفت: قدرت چانه زنی و صحبت حسن فقیه با صاحب مغازه در خصوص رد و بدل کردن روزنامه های تصویردار و بدون تصویر و همچنین جلب توجه دبیر تاریخ به مجموعه کلکسیون راوی داستان، نشان از نگارش موفق نویسنده در تصویرسازی و پردازش شخصیت اول رمان است. این منتقد سپس به رویدادهای قیام 19 دی و زخمی شدن برادر بزرگ پرداخت وافزود: به تصویر کشیدن بیمارستان و حضور حسن در آنجا به منظور نجات جان برادری که سرچشمه آگاهی بخشی او بوده و او را به تکامل رسانده از دیگر ویژگی های مثبت آن است. وی همچنین به وجود نوجوانی دیگر در دل این رخدادها اشاره کرد و گفت: حسن از ایجاد یک کلکسیون مورد علاقه اش به یک آگاهی درست رسید که مبارزه نوجوانانه را برای او رقم می زند و داستان را اینگونه پیش می برد. منتقد: نقش چهار قشر تاثیرگذار در انقلاب عالمی همچنین به حضور 4 قشر نافذ و تاثیر گذار (روحانیت: بازاری ها، دانشجویان و بانوان) در جریان انقلاب اشاره کرد و افزود: شخصیت طلبه برادر بزرگتر حسن به عنوان نماینده روحانیت و پدری بازاری که نماینده صنف بازاری های قم است و همچنین شخصیت علی جوان دانشجویی که فضای دانشگاه در سال های منتهی به انقلاب را به تصویر می کشد. این منتقد سپس به نقش مادر آنها به عنوان نماینده زنان پرداخت و گفت: انتظار این بود که نویسنده با زیرکی و توانمندی که دارد نقش مادر را پررنگ تر نشان دهد که البته همین که این نقش در داستان ساخته شده و می خواهد به نوجوان آگاهی برساند خوب و مفید است. منقد: شخصیت پردازی پدر بازاری در خانواده عالمی همچنین به قشر بازاری ها به عنوان یکی از اقشار تاثیرگذار در روند شکل گیری انقلاب که همواره پشت سر روحانیت بودند اشاره کرد و افزود: این شخصیت دارای 3 فرزند شجاع است که دو فرزند آن در مسیر انقلاب رویش کرده و نوجوان خانواده هم همین خط فکری را دنبال می کند و من به عنوان یک مخاطب توقع داشتم نقش پدر را به عنوان یک پدر و یک بازاری تاثیرگذارتر در فضای انقلاب ترسیم کند. وی سپس به نقش مساجد بازار و بازاری ها در هدایت و مدیریت افکار عمومی و توده مردم پرداخت و گفت: نویسنده می توانست از وجود چنین فضایی بهره بیشتری ببرد و آن را به اکمال برساند. منتقد: نقش آقای همسایه در داستان این منتقد آقای همسایه را در داستان مثل سایر همسایه ها دانست که در کار دیگر همسایه ها سرک می کشند و مانع تراشی می کنند اما با توجه به شیطنت های شخصیت های نوجوان، جا داشت که در اینجا کشمکشی بین آنها ایجاد کند و از این شخصیت خاکستری متمایل به سیاه تصویر بیشتری ارائه دهد. وی سپس تصریح کرد: همسایه داستان ما فقط به عنوان یک تعقیب کننده بود و نقش بیشتری در جریان رویدادها نداشت. منتقد: نام کتاب و فصل آخر عالمی یکی از موفقیت های کتاب را نام آن بیان کرد و اظهار داشت: نویسنده توانسته نام خوب و مخاطب پسندی را برای داستانش برگزیند و خواننده در ادامه خوانشش به علت نامگذاری کتاب پی می برد. وی همچنین گفت: در فصل آخر داستان که نوجوان عکس شاه را از دفترش جدا و پاره می کند و بجای آن عکس امام را می گذارد بهتر بود تا دفتر دیگری بجای آن جایگزین شود منتقد: فصل های کوتاه داستان عالمی وجود فصل های کوتاه در داستان را مانع از ایجاد خستگی در خواننده دانست و عنوان کرد: تنها ایراد به فصل 2 و 14 داستان است که با توجه به من راوی که شخصیت اصلی داستان است جا داشت نسبت به زاویه دید و راوی تامل بیشتری شود. نویسنده: چرایی نگارش داستان علی مهر نویسنده کتاب در این نشست علت نگارش داستان را درخواست انتشارات سوره مهر از نویسندگان بومی هر استان در خصوص تبین و تشریح حوادث پیش از انقلاب و پس از آن عنوان کرد و افزود: به دلیل علاقه ای که به این موضوع داشتم پیشنهاد را پذیرفتم. وی دلایل پذیرش نگارش در حوزه تاریخ پیش از انقلاب را، ادای دین به شهر قم دانست و گفت: پیش از این مطالعاتی پیرامون تاریخ انقلاب انجام دادم که متاسفانه داستانی تا به حال در این خصوص نگارش نشده و من احساس تلکیف کردم تا در باره قیام 19 دی که شروع انقلاب با واقعه این روز بود، داستانی بنویسم. نویسنده: نقش مادر در داستان و شخصیت های سیاه و خاکستری این نویسنده در ادامه اظهار داشت: مادر به عنوان نماد یک زن می توانست در داستان ما پیچیده تر از این باشد یا کارکرد متفاوتی داشته باشد ولی نباید فراموش کنیم یکسری از رویدادها و مسائلی وجود دارد که تمامی شخصیت ها را به طرف سیاه یا خاکستری هدایت می کنند. وی سپس به موضوع جنگ در داستان ها به عنوان نماد مرگ و زندگی اشاره کرد و افزود: در جنگ یک طرف به عنوان دشمن و طرف دیگر به عنوان دوست ما قرار می گیرد و این در حالی است که همان دشمن هم می تواند نقاط خوب و مثبتی داشته باشد. علی مهر همچنین به رویدادهای انقلاب پرداخت و گفت: رخداداهای پیش از انقلاب در واقع خطری برای شهر و خانواده ها بود که باعث نگرانی و ایجاد اضطراب در بین افراد جامعه را به وجود آورده بود. و مادر در اینجا به عنوان نماد مهر و مهربانی نقشش دلشوره و نگرانی و حفظ فرزندانش از اتفاقات تلخ است. نویسنده: در خصوص فصل های کتاب و پاسخ به منتقد این نویسنده علت زاویه دید در فصل دو را پرهیز از طولانی شدن داستان نوجوانان عنوان کرد و گفت: از این رو زمان، مکان و زاویه دید تغییر کرد. وی سپس به فصل های مختلفی هچون حضور امام ره در نجف و شهادت حاج آقا مصطفی و .. در داستان اشاره کرد و افزود: برای اینکه خواننده بتواند علت واقعی قیام 19 دی را درک نماید باید به شهادت فرزند امام و توهین روزنامه اطلاعات به آن بزرگوار پرداخته می شد چرا که عدم بیان آن سبب می شد تا قیام 19 دی قم ناقص به تصویر کشیده شود. علی مهر همچنین بیان کرد: علت بکارگیری این سبک را بخاطر داشتن همزمان تاریخ و هم رمان عنوان کرد و اظهار داشت: علت نپرداختن به شخصیت های بازاری، زنان و.. در داستان متاسفانه نبود اطلاعات کافی و لازم بود و از این رو کار نویسنده را دشوار ساخت اما من بر اساس هدفم باید این اثر تاریخی را به نوجوانان کشورم عرضه می کردم. شایان ذکر است در پایان از نویسنده و منتقد با حضور مدیرکل کتابخانه های عمومی استان قم و اهدای لوح سپاسی تقدیر به عمل آمد. گروه داستان جمعه در دهم دی‌ماه 95 ابتدا به سراغ مجموعه داستان خانم جولی نوشته‌ی زهرا بیگدلی رفت. در این نشست که در مجتمع ناشران قم برگزار شد، معصومه میرابوطالبی و سمیه عالمی به عنوان منتقد در جلسه حضور داشتند. ابتدا بیگدلی قسمتی از یکی از داستان‌های این مجموعه را برای حاضران خواند. سپس میرابوطالبی نویسنده‌ی «مثل یک بوم سفید» به تک‌تک داستان‌های خانم جولی پرداخت و گفت: داستان اول «امتیاز 19» داستان تنهایی متفاوت یک زن است. زن تنهایی که اهل غر زدن نیست و اهل مبارزه است و به خود برای این استقلال امتیاز می‌دهد. داستان دوم، «میسیز جولی» است که به یک دوگانگی اشاره دارد و به نظر می‌رسد این دوگانگی به اجتماعی ربط دارد که آنها در آن بزرگ شده‌اند. اگرچه تمام داستان‌های این مجموعه یک معضل اجتماعی را در بطن خود روایت می‌کنند، اما این داستان نیز معضل اجتماعی را می‌گوید که زن در آن از موضع قدرت در می‌آید و حاضر به پذیرفتن شرایط نیست. نویسنده «از باغ‌ها به بعد» سپس در مورد داستان «رخ آبی» بیگدلی گفت: زن این داستان نیز در موضع قدرت است، به‌خصوص که نویسنده زنی را می‌سازد که ضعفی از خود نشان نمی‌دهد و متفاوت عمل می‌کند. اما در «شام خداحافظی»، نویسنده مخاطب را غافلگیر می‌کند، زیرا در این داستان زن‌هایی روایت می‌شوند که ضعیف هستند و برای به دست آوردن یک مرد با هم رقابت دارند. البته ابتدا به نظر می‌رسد لِول این زنان پایین آمده است، اما وقتی که به پایان داستان نزدیک می‌شویم، می‌بینیم یکی از دو شخصیت زن، موضع خودش را به دست می‌آورد و به جلسه آخر کلاس زبان نمی‌رود و این نشان می‌دهد که این رقابت مضحک را او شخصاً به پایان رسانده است. در «عدد شانس» با روایتی زنانه روبه‌رو نیستیم، اگرچه این زن نیز در موضع قدرت است و مشکلی را مطرح می‌کند که جدید به نظر می‌رسد. اما شخصیت اصلی مردی است که به فکر تناسب اندام خودش افتاده و زن در حاشیه است. این کارشناس ارشد ادبیات، در ادامه صحبت‌های خود، به داستان «فروشی نیست» اشاره کرد و گفت: یکی از زیباترین داستان‌های این مجموعه همین داستان است. ولی گویی نویسنده به آن کم‌لطفی کرده، چراکه داستان حشو دارد. زن این داستان اگرچه در موضع ضعف است، اما ضعف او در مقابل پدری است که جانباز جنگ است و چشمانش را از دست داده و دوست ندارد دخترش پرتره سربریده او را بفروشد و دختر نمی‌تواند در مقابل او مقاومت کند. پدری که چشم‌هایش فدا شده، حاضر نیست بار دیگر سربریده را هم فدا کند. امتیاز دیگر این داستان نشان دادن حضوری جدید از یک جانباز در داستان است. میرابوطالبی در پایان صحبت‌های خود گفت: داستان «گیلاس‌های دزدی» نیز به نظر حشو دارد و شاید ضعیف‌ترین داستان این مجموعه باشد، اگرچه زن این داستان نیز در موضع قدرت است، اما می‌شد با پرداخت بهتری آن را روایت کرد. داستان آخر این مجموعه نیز دو بخش دارد که بازی مافیا است. بازیی که در آن عده‌ای سرنوشت‌ساز هستند و عده دیگر نه. روایت این بازی دچار چلنج است، اما داستان اصلی داستان خوبی است و شخصیت آیدا بسیار خوب ساخته شده است. جامعه نسبت به حضور فعال او در کارش هم نگاه مثبتی دارد، زیرا نویسنده آیدا را شخصیتی نشان می‌دهد که آگاهانه کار می‌کند و به خوبی همه اتفاق‌ها را مدیریت می‌کند. در مجموع می‌توان گفت زنان این مجموعه زنانی مدرن هستند و داستان‌های ایشان برخلاف داستان‌نویسی زنان معاصر کشورمان که به جنسیت زن پرداخته‌اند، به این مسئله نپرداخته و زن‌های او از مرحله تقابل سنت و مدرنیته گذر کرده‌اند. در ادامه سمیه عالمی منتقد دوم این جلسه سخن خود را این طور آغاز کرد که: داستان‌های این مجموعه عمدتاً داستان زن امروز هستند و از این جهت می‌توان آنها را داستان مدرن نامید زیرا زن‌هایی را نشان می‌دهد که در حال گذارند و بالطبع مشکلات آنها هم مشکلاتی است که وابسته به مدرن شدن جامعه است. در داستان «میسیز جولی» آسیب‌های اجتماعی و سبک زندگی و لایف‌استایلی را که خانواده‌ها با آن درگیر هستند، در تقابل یک زوج جوان به تصویر کشیده است. در این داستان شخصیت زن، در نهایت با علاقه‌مندی‌های همسرش کنار نمی‌آید و این اوست که برای زندگی خودش تصمیم می‌گیرد. اگرچه داستان اطناب دارد، ولی پایان‌بندی خوب آن توانسته داستان را نجات بدهد. نویسنده «مسافر جمعه» در مورد داستان «شام خداحافظی» توضیح داد و گفت: در این داستان شاهد مبارزه دو زن تحصیل‌کرده و با موقعیت اجتماعی خوب، بر سر یک مساله‌ی کوچک هستیم. اگرچه این رفتار خوشایند نیست، اما پایان‌بندی داستان به کمک آن می‌آید و معنای دومی را برعکس آنچه بوده، برای داستان رقم می‌زند. نویسنده «کیسه جادو» نقد خود را این طور ادامه داد که: در داستان «عدد شانس» شخصیت اصلی، برخلاف تمام مجموعه، مرد است، او در دام حاشیه های کاهش وزن و خوش اندامی افتاده است و زن داستان با این که در سایه است، ماجرا را مدیریت می‌کند و همین رفتار زن روی مرد اثر می‌گذارد تا علاوه بر اصلاح جسم به اصلاح رفتارش نیز بپردازد. داستان «فروشی نیست»، به لحاظ معنایی داستان خوبی است؛ ولی اگر داستان لاغرتر می‌شد، می‌توانست از داستان‌های تأثیرگذار مجموعه باشد. سمیه عالمی در جمع‌بندی صحبت‌های خود گفت: با توجه به رشته تحصیلی و شغل نویسنده، من در این مجموعه منتظر کاری پرانرژی، تازه و نو بودم که مقداری از این مسئله در داستان‌ها محقق شده است، ولی نویسنده می‌توانست از فضایی که تجربه کرده و زیسته است استفاده کند و از نگاه جامعه‌شناسانه و کار برای روزنامه‌ها بهتر استفاده کرده و جان تازه‌ای به داستان‌ها بدهد. از نظر این منتقد مشکلی که در برخی از داستان‌های این مجموعه به چشم می‌خورد، حشو و اطناب و جملاتی هستند که بر داستان بار شده‌اند. هم چنین دیالوگ‌هایی که پیش‌برنده نیستند و گاه داستان‌ها شخصیت‌هایی دارند که کامل ساخته و ته‌نشین نشده‌اند. شلوغی داستان و تزاحم شخصیت‌ها نیز در برخی دیگر از این داستان‌ها به چشم می‌خورد که می‌توانست این تیپ از شخصیت‌ها حذف شود. با توجه به نگاه آسیب‌شناسانه و جامعه‌شناسانه نویسنده، به نظر می‌رسد راوی می‌توانست به ریشه‌های معضلات اجتماعی بپردازد که این اتفاق کمتر افتاده است
اداره کل کتابخانه های عمومی استان قم به مناسبت قیام نوزده دی نقد کتاب «کلکسیون پهلوی» نوشته علی مهر را برگزار کرد.
| Design By : Pichak |
